Collectage de Jérôme Mendez (Siradan-65)

Collectage de Jérôme Mendez (Siradan-65)

Immigration

Gascon (sociolinguistique)

Chansons

Alimentation

Réflexions

Travail - Espagne

Sobriquets (villages)

Races bovines

Races ovines

Pommes -- Variétés

Fenaison

Gendres et brus

Pastoralisme

Fromage et beurre

Attelage -- bovins

Rivalité entre village

0’25 Intime – nescut a Maumorin – venguèc tot mainat a Marinhac – sortit d’ua familha espanhòu – vengueren d’Espanha en 1919 après era guèrra – que mancava hòrt d’òmis après era guèrra – donc imigracion
02’21 Lenga – parents que parlavan espanhòu – comparason entre gascon e eth espanhòu – eth que parla castelhan – tad eth que’s sembla hòrt – gascon lenga deras beròjas – beths uns qu’an vergonha – non pas díder de que no’s bremban pas, que son mentidas – tad eth qu’ei ua fiertat de parlar gascon
05’10 Lenga - era vergonha – monde que creden que de parlar patoès e tira quauquarren, eth que ditz qu’ath contrari, qu’apòrta quauquarren – paraulas de non arrevirar en francés – era Gasconha qu’ei beròja mes sense eth gascon, que non vau arren ! – cantar en gascon que balha quauquarren de mès – Aqueras montanhas, escrivuda per Febus quan eth n’èra cap gascon – cançon autan joena que quan neishec (que’m balha era data exacta dera sua mòrt !)
08’15 Lenga – après eth gascon dab eth monde deth pais – pas a casa – après dab eth monde deth parçan – totis que parlavan gascon, ara… - benlèu que serà acabat, quitament eth nòste accent – era codina gascona qu’ei hòrt bona – era garbura e era pistache – causas de qu’an color
10’33 Lenga – oelhèrs que parlavan totis gascon – ara que s’an aprés eth mestièr coma un aute
11’11 Lenga – ua utilitat ena vita modèrna – la cau pas deishar morir – ua valor de non créder laguens – qu’ei era cultura dera Gasconha – que’s demanda coma se bastiràn eths qu’arriban – eth monde que son en tren de hèr un trauc e d’enterrar-la, e que vengueràn lèu portar flors quan n’an pas hèt arren – e eth governament non hè pas arren
13’06 Activité – agriculture – era solidaritat eneths trebalhs – era bota – ara tracturs e meme eth can qu’ei malurós
14’23 Idem – élevage – bestiar en cada maison – ath mens un parelh e quauques oelhas – ara eth monde non s’aiman pas mès – « aimar qu’ei era vita » - que cau hèr parlar eth còr – pensa qu’era tèrra non vira mès coma virava bèth temps a
16’51 Economie – Siradan – non coneish era mieitat deth monde de Siradan – que cambia tot mes que s’i cau avisar – « avessam sabut » n’ei cap ua bona filosofia e que’s cau pausar eras questions ara – qu’avem caminat tròp viste e non poderàm pas tornar per on son venguts – cada un qu’a besonh d’ua ajuda mentau
19’23 Sobriquets maisons – en çò de Grenièr – de Barradet – deth Crestaire – era dròlla s’èra era prumèra, que s’estava a casa-sua – çò de Borraire – de Mont-Nau - ?? – deth Teishinèr – d’Avelhon – en çò deth Crestaire, eth que chatrava eras bestias
24’17 Patrimoine historique – de cap a 1600, eths deth comenge que partian tà trebalhar (dont crestaires) qu’ anavan deth aute costat dera frontèra (en Espnha) pr’amor qu’èran hòrt praubes eth monde – trobat nòms franceses eneths imigrans espanhòus deth 20au sègle pr’amor qu’èran monde partits de França, e que s’èran estats en Espanhau pendent 3 o 4 sègles – coma Durand, Gabas, Castéran – en vilatge un Duran – que s’an perdut ua letra en nòm
« Eth huec que’s va amortar macarèu »
26’55 Patrimoine historique – quan ua invasion que passava, eth monde que s’i arrestavan pr’amor qu’ei rica era Gasconha
28’00 D’autis sobriquets de Siradan ? – de Porcadet – deth Peishaire o Pishaire – de Crabòt – de Peishòt – Silindrin – eth quan trabalhava era mieitat deth temps, que botava eras comandas peths nòms de maison – eth nòm dera maison que durava tant qu’era maison qu’èra quilhada – 300 o 400 ans après qu’èra eth madeish lòc
30’28 Sobriquets abitants – Galie, eths nadaires – eths Buchòs, Salechan ( Faus qu’ei Estenos ?) – Cierp, era mossuralha – ua hèira eth prumèr de cada mes a Cierp – hòrt de bestiar
31’35 Vie sociale – era hèira a Mauleon on s’amassava era Hauta e Baisha Barossa – a Cierp n’èra cap era madeisha clientèla – eths joenis n’an pas conegut – era causa que la calia deishar dreta, e se non tenguen ua causa, que ca – que’u hè mau de véir eth pais a partir
33’22 Vie sociale – pòc a pòc tot que part a tròç e atrenas – eras traças que seràn en cementèri – e mudas que seràn
34’05 Activité – élevage – era aurésa, era Castanha, sent Guironesa taras vacas – oelhas : trasconesas dab ua lan hòrt fina, e de costat de Meles, era Cap Arroge, cap merilhat de roge, que’s contentava de pòc mes n’èra pas leitèra coma era tarasconesas – un que s’avia volut enterrar eth monde en hèr vénguer ua raça estrangèra ath pais – tot que s’èra mòrt pro viste
36’32 Activité – agriculture – era heruta – a cada valea, ua raça de bestiar e era heruta – ena montanha qu’i amassavan gimbre qu’escambiavan per cendre tà botar eneths prats – qu’èra un escambi
39’00 Intime – eth trebalh qu’ei tot tad eth
39’43 Activité – era heruta deth pais – era rainette deth Comenge – ua poma ath gost de mèu – era poma plata, e que’n hadian citre – ath mes de juin que n’i avia encara – era heruta qu’èra ruda – eras vacas qu’èran mès arrudes – eth que hè mès de 15 ans que n’a pas vist un doctor – eth blat qu’èra arrude tanben, e qu’ei bon que nheve sus eth blat
42’54 Activité – agriculture – ara eth rendement qu’ei mès bèth – mes n’ei pas bon
43’34 Activité – agriculture – eras mandòrras que deven vénguer de mès haut – que las anavan coélher a Sost
44’02 Economie – tot aquerò qu’ei acabat – que cau hèr ? acabar eth camin sense aueitar endarrèr, mes eth camin qu’a cambiat tanben
45’36 Economie – vielhs mestièrs en vilatge ? – cinc maçons en vilatge, - dus o tres esclopèrs a Salechan – a Siradan qu’èran mès praubes, pas guaire de terrenc – mès a Salechan, un bèth vilatge , que i avia ua mòla
48’00 Vie sociale – ua hemna deth vilatge –
48’52 Sobriquet – de Paulet
50’10 Lenga – que parlavan gascon pertot sus eths marcats ath bestiar – « truca, truca » - a Gaudent, - ua vita beròja que’s podia tocar
52’20 Activité – tot que’s hadia dab eth bestiar – darrigavan eras mandòrras ath printemps – se hadian vénguer eth pòrc – 4 nats, betterava
54’06 Activité – dalhar – eth prat de casa sua que’u dalhava – ath dessús de casa-sua qu’ei tot bosquetat – qu’i dalhavan – mès d’amistat bèth temps a –
Que m’amuisha eth etui tà botar era pèira
55’34 Activité – dalhar – ara cinta, un shinhau d’èrba e d’aiga tà hialar eth dalh – ahialar, qu’ei era pèira – horgar qu’ei era hòrga – quin s’apèra ? no’s bremba cap
58’11 Activité – era cheminèia – eth cornèr, era banqueta, eth canton, eth humadèr – era gran-mair que’s botava en cornèr tà minjà’s era sopa – qu’èra era sua plaça
59’22 Vie sociale – dus o tres generacions davath eth madeish teuler - – bèth temps a qu’èra ua carga – ara qu’ei un arrapòrt pr’amor dera retirada
1’00’52 Idem – ua maison a Sost dab tres generacions laguens – ua nòra que plorava – era mès vielha qu’èra era patrona, e qu’èra dur tara nòra o tath gendre – eth mès vielh qu’èra eth patron
1’03’14 Intime – qu’aimava eth sòn mestièr pr’amor deth contact – un sòu qu’èra un sòu a Sost – que hadia deth matrassèr, e que minjava enas maisons

0’00 Activité – outils – eth bufader tath huec – utís naturau – eras plumas tà escobar, ua ala de lit – un nòm ? que no’s bremba
01’47 Patrimoine historique – Bagiri qu’ei deth canton de Barbasan mes qu’entra en canton de Maulion – eths cortaus
02’57 Activité – pastoralisme – cortaus, logats ath printemps – sovent qu’èra un ahèr – eth Pin, cortau oelhèr – eth òme d’Anais Soulé que logava eth Pin – qu’avia un tropèth deths bèths – que calia logar eth oelhèr, se non guaravan eth bestiar – eth cortau qu’ei era jada, era cabana, pas era tèrra – plaça tà 800 oelhas en Pin, e alavetz que prenia oelhas d’autes – cortaus : Bacià, l’Auet, Arren, eth Pin, Hordoth, era Corba, Loderon, Sarrat- Vielh
06’16 Idem – idem – qué en ua cabana deth cortau ? – qu’èra ua tuta, cap de chemineia, eth hum que sortia peth teuler – ara qu’ei bien – e non s’i demòren pas mès – monde que pujavan un còp per setmana tà ravitalhar – qu’aperavan eth ors, Mossur –
08’32 Idem – idem – era jaça hèta dab brancas de sapin – eth davant dera branca per dessús – hòrt de puças – l’auet qu’ei ua espèça de sapin – hòrt de boès en Barossa – hais deths beròis – quan vedes eth monde a pujar que sabes que non son pas d’ací
11’52 Idem – idem – eth hormatge laguens en cabanòt dab tèrra dessús – era herescura qu’èra laguens – un que s’ocupava deh tropèth – eth aute, era codina, eth hormatge e era lenha – un pacatge dab arreglisse que balhava un bon gost ara lèita – ara n’ei cap eth madeish hormatge – que hadian hormatge de vacas e de oelhas, e mixte – mès cremós eth hormatge dera oelha –
14’55 Idem – idem – eth bon oelhèr e sap quan manca ua oelha – un parçan on alargan era oelhas eth maitin, pr’amor era vrespada que i a tròp de calor – era anenca qu’ei ua oelha dera annada – un parelh qu’ei era oelha e era anenca – guarar tostems 10 o 12 anencas tà arrehèr eth tropèth
17’11 Idem – idem – ua vaca qu’a mès de 20 ans – duas vielhas que mian eth tropèth e que’s moriràn a casa – quan pujan que son eras patronas e qu’an ua esquèrras – que mian eras autas ena broma o atau – eras vacas qu’èran tornadas tota soletas a casa dera montanha – eth endeman que nhevava
19’26 Idem – agriculture – tà dressar-las, que botava ua vielha dab ua joena – era dretèra e era gauchèra – se hèn eth iverse, non saben pas mès trebahar – s’era dretèra e vederava, eth vedin que prestava ua dretèra – nòms ? – Muleta, o Sovanha – eth petit hilh que balhava eth nòm – en Gèrs, Milher e Mulet (dret e gaucha) – eths Braus quauques uns que s’aperavan Lauret
22’02 Vie sociale – cotumas – eras castanhas caigudas sus era rota, qu’èra deth patron – e las calia amassar abans 9 oras – autament après totis que las podian amassar – ara que pòt càiger, arrés mès las amassa
22’45 Activité – travaux en commun – esmilhocar (des.huelhar) – era tanuca qu’ei era cama – çò que demòra qu’ei eth tanúc – blat mòrò tad eth non va pas ath « maïs », e que vau mielher milhòc – garias a Siradan, e garies a Meles – que cau véir eth ensemble deth gascon, e non pas s’arrestar a detalhs
25’43 Lenga – eth accent de Sost – qu’a Sost on ac pòden trobar – a Sost, que s’i son un shinhau civilisats – quan un gojat e frequentava ua de Sost, qu’èra arcuelhut a còps de calhaus – que hè era alusion de que èran un shinhau « consanguins »
28’10 Patrimoine naturel – era fòrma deth nòste cap, qu’ei « doricocéphale » - eth asiatiques, qu’èra brachicephales – entre qu’ei mesocephale – e a Esparròs qu’èran brachicephales – un estudi qu’èra estada hèta, pr’amor no’s mescalavan pas guaire – ara qu’ei tot brassat – quauques uns a Sost bèth temps que hadian 1m10 o 1m20
30’40 Patrimoine historique – eth tren que s’inaugurèc en 1872 – tota era Barossa que devarava eth dimenge, hèr un chap ath ras deth camin de hèr – se un partia ath servici, pendent 5 dias qu’arromegava de paur
32’09 Vie sociale – maridatge – eth òme un còp maridat, non tocava pas mès eth sòn costuma, sonque qun se moria
32’32 Vie sociale – idem – era hèsta – quan un dròlle e venguia cercar ua dròlla deth vilatge – idem tarasa veuses e eras veusas – calhavari – que durava dinc a que paguèssa
33’55 Intime – hèr chabrò qu’ei obligatòri tad eth – « de rigueur »

Lassalle Renaud, enquêteur

Eth Ostau Comengés, producteur

RL-65[MB-Sir-Mj]

Eth Ostau Comengés

07/03/2011

Barousse Patrimoine

Texte/html

gascon

Texte

Siradan