Collectage de Bertrand Colomès (Saléchan-65)

Collectage de Bertrand Colomès (Saléchan-65)

Fenaison

Exploitation forestière

Moulins à farine

Proverbes

Noël

Gascon (sociolinguistique)

Elections

Saint-Jean (fête)

Surnaturel (diable)

Quilles (jeu)

02’59 Lenga – jo que sò deras Lanas – « ah de diu vivant qu’ètz ! »
03’20 Nom usuel des maisons – en çò de Parat, neishut laguens – en çò de Sobiron – Pèidasèrra – Escolièr – Messeguèr – Baissa – Coai – Sarrauta – Cap dera Còsta – Patanèr – Fargat –
05’22 Toponymie – quartièrs – dera Capèra – Tocoèra – Pjolet – Bardau – Hons dera Còsta
06’04 Patrimoine historique – Salechan gahat entre Estenos e Bagíri en Hauta Garona – darrèr vilatge deras Hautas Pireneas – ara prefectura que non saben pas on ei – ua maison a Salechan vius en Hauta Pireneas, e enterrat en Hauta Garona
07’20 Sobriquet Salechan – « Sale monde a Salechan » - Eths Carcòls –
08’02 Lenga – diden mèslèu patanas que mandòrras o trufas
08’32 Sobriquet maison – que’s perd e e eras maisons que son venudas – dempuish lontemps no’s hè mès – eras arruas en patoès mes eths navèths non saben pas çò que vòu díder – eth que tròba aquerò plan mes eths autis n’i comprenen pas arren – « mès saumets que saumets »
10’54 Patrimoine naturel – hònts – eth lavoèr – ua de marbre ath cap dera còsta – tà hèr béver eth bestiar e eths òmis – ua coma tath bestiar
12’36 Idem – montanhas – Pic deth Gar – Hormiguèr – e quartièrs : Traversèra – Ricardia – eth Plan – Sagés
13’06 Activité – agriculture – tota era lana qu’èra laurada – dinc 600 abitants – que’us calia neurir – ara bòscs segàs, mata
13’54 Idem – idem – dalhar – que sap hè’c encara – crompar un dalh dab un marchand – que’s causiva era hasta segon era talha – de davath eth bras a baish – horgar que calia – trucar era dalha a còp de martèth – eth qu’ac sabia hèr qu’èra mès aisit tad eth – dur se non sabias hè’c – pr’amor non s’agusa pas coma un cotèth, que cau trucar – partir dab era hòrga sus eth còth – eras sègas = barralhas – ara cap mès entretenut
17’50 Idem – idem – idem – que calia ajudà’s – sol non podiam hèr arren – hèr pialòts, cargar e arresterar – ententa que non i a ara – fauchusa après – eth maitin descargar tot – que la portava dab eths cars – un hèr l’èrba, eth aute hèr passar, eth darrèr arresterar – quan èra arribent, dab eth luviòt – salaban qu’ei un pialòt d’èrba – que’u pòrtan dab paus
20’48 Economie – eth vilatge qu’a cambiat – vielhs partits, e joens tanben – ua bòrna a cada cunh deths prats – ara tot qu’ei mesclat – que i a encara camps a Salechan
22’04 Activité – agriculture – çò que semiavan – blat, blat mòro, mandòrras, beteraves tath bestiar – tornar laurar tà hèr maurisca a dalhar ath mes d’octobre – monde pertot bèth temps a – hòrt de bestiar – cada maison qu’avia eth sòn parelh – non hadian pas hormatge
23’55 Patrimoine historique – eth que ditz Barossa tà parlar dera Hauta Barossa – eris a Salechan que son « eths bastards dera Barossa » - Siradan e Salechan que son isolats
24’53 Economie – vielhs mestièrs – un que hadia eras arròdas – un arresec – un haure – un mestièr de herrar eth bestiar – eth haure que venguia tà herra eras vacas
26’25 Activité – élevage – arraças de vacas : era Castanha e era Gascona après – arraças tà trebalhar – que se’n servia tà tirar boès – que hadian un tiradèr tà estacar eeth boès – metòde
27’53 Activité – vita mès dura – non qu’èra ua abituda – ua causa tà cada sason – bèth temps a, que copavan era lenha dab ara lua baishanta
29’39 Activité – travaux en commun – desuelhar eneths camps – copar eras camas tà hèr sostre tath bestiar – que hadian mongetas sus eras camas de blat mòro – quan non podian dalhar pr’amor dera broma, qu’anavan hotjar eras mongetas – tot dia quauquarren a hèr
30’56 Vie sociale – veiladas – non pas a Salechan – eth monde que s’assemblavan tà escanar eth pòrc – tà bàter – que venguia de Sarp era batusa – o cargar eths cars e partir a Fronsac tath molièr tà bàter – punherar qu’ei eth mestièr de molièr – « cap un molièr que non sia un volur » - que’s pagavan en gran
33’12 Economie – que’s pagava en natura bèth temps a – après qu’estèc « tarjas »
34’06 Lenga – eth parlar que difèra sus quauques mòts es que’s comprenen adaise – a Massat qu’ei hòrt diferent, a Lanamesan tanben, Nistos tanben
35’34 Activité – pastoralisme – non hadian pas sovent pujar eth bestiar eneths cortaus
36’00 Intime – era guèrra d’Algeria – non hec pas arren pendent dus ans e miei segon eth
37’44 Activité – travaux en commun – escanar eth pòrc – durava era jornada – trebalh eth endeman – un boucher que venguia – ara qu’ei interdit – que s’assemblavan mes ara cada un a casa sua – mès d’ajuda e de contact
39’42 Vie sociale – hèsta – Nadau – era missa, un arrevelhon, e assemblà’s entre joens – eth soquet en huec – bèths uns qu’anavan hèr revelhonar eth bestiar – que’u hartavan
41’44 Activité – élevage – vacas - arrengar maitin e ser – bèth temps a que las soenhavan – ara que son dehòra – eth qu’avia oelhas – quan ua periglada qu’arribava, que las anava embarrar – oelhas tarasconesas
43’29 Vie sociale – hèsta – cap d’an – « que te la soèti » - ara qu’ac cau díder en parisien
44’10 Lenga – eth patoés qu’arrima mès qu’eth francés – ara arrés mès no’u parla – que’u caleria parlar tot dia – en parlar tot que demòra – ara no’n hè pas jàmes ua conversacion
45’50 Idem – après eth gascon dab eth bestiar – eths pairs que’u parlavan francés – era sua mair qu’èra de L’Auda, e qu’èra hòrt diferent deth parlar de Siradan – quauques mòts qu’èran pròches mes sustot diferent – tad eth non cau pas normalisà’u –
48’44 Vie sociale – hèstas – Candelèra – prumèra pastèra sus eth armari
49’48 Idem – idem – Sent Blas n’existava pas
50’08 Idem – idem – Carnaval hè’u cremar – qu’èra deth vilatge – un bal mes eth non’s masquèc pas jàme
50’58 Vie sociale – distractions – cada dimenge un bal a Salechan – qu’èra bien – après era politica que s’ ei en.hicada e que qu’estèc acabat – musette e musica tà dançar –
52’36 Idem – idem – hèsta deth vilatge, fin Aost que’s hè encara – après eths comunistes que heren un bal e eths radicaus un aute e qu’estèc acabat – 3 salas deras hèstas – rivalitat politica en vilatge : un costat comuniste e deth aute radicau – après cada un a casa sua
54’05 Vie sociale – hèstas- eth har – darrèr era glèisa – hèr secar, hiéne’c – que non sap eth nòm – eth huec dera sent Jan qu’ei païen – tà hèr partir eth demon, que’u hadian un shinhau apintranglat tà poder véir eths autis e eth contrari –que vediam Fronsac, Chaum, Estenos – era dròllas qu’èran badijonadas de carbon ara fin – un tison benadit a casa sua tà emparà’s
57’57 Vie sociale – hèstas – ath mes de noveme tara senta Catarina – un boquet de flors taras beròjas, d’ortigas taras autas
58’30 Idem – idem – prumèr de Mai – panar e amassar causas sur era plaça – careta, flors o contravents
59’38 Croyances – monde que credian aras hantaumas ? acabat – a Salechan pertant mès païens que chretien
1’00’25 Patrimoine historique – era capèra de còsta a casa-sua que s’apèra senta Ana
1’01’05 Vie sociale – distraccion – un quilhèr – quilhèr deras hemnas dab petitas quilhas – après encara era politica e qu’estèc acabat

Lassalle Renaud, enquêteur

Eth Ostau Comengés, producteur

RL-65[MB-Sa-Cb]

EOC 5

Eth Ostau Comengés

22/02/2011

Barousse Patrimoine

Texte/html

gascon

Texte

Saléchan

1934

Saléchan