Collectage de Irène Bareille (Balagué-09)
Dublin Core
Titre
Collectage de Irène Bareille (Balagué-09)
Sujet
Figures locales
Surnaturel (légende)
Relations pastorales transfrontalières
Carnaval
Chandeleur
Plantes curatives
Blé
Description
JPF09[CC-Ce-Bi]-1
00’20 : neishuda en Balaguèr en 1941 – maridada en 1964 a Cescau ath çò deth Manhac
1’24 : totas eras maisons qu’an sobriquets : çò deth Castelhan, çò deth Ainat
1’55 : Ara sua arribada, Cescau qu’èra dejà modèrne, i aviá cap mès era batusa – eras culturas que haián : blat, garnable, òrdi – en Balaguèr, sa mair que haiá eth pan – e crostadas enara hèsta
3’57 : qu’avián totis vacas mès pas plan (7 o 8) – sa bèra mair que’u condava qu’èra neishuda a Cescau en ua petiva maison (cosina + cramba), qu’èran 11 macipons
5’20 : que caliá dalhar en ame era dalha o en ame era dalhusa tirada peth parelh – après, eths tractors qu’arribèren – qu’avián tanben era fanusa tirada pera cavala – a Cescau, qu’èra mès moderne : a Balaguèr, eths camps qu’èran petivis ; a Cescau, qu’èran mès bèris - a Balaguèr, que lauravan en ame era mossa # eth brabant a Cescau e, après, eth tractor – a Balaguèr, era lana qu’èra planèr mès que i aviá tanben bordaus ena montanha
6’50 : Balaguèr qu’é tres vilatges : Alàs, Agèrt e Balaguèr – eris, qu’an un bordau qu’é ena comuna de Casavèth, que i a 2 oras de rota
7’30 : pendent era 2da GM, son pair qu’anava cercar solièrs enà Hogaron – que passavan peth bòsc, peth clòt [còth ?] dera Ost
(que se’n va barrar era pòrta dera codina)
10’00 : Balaguèr que tòca de Busanh e de Vièlanava – a Lashenh, quan neishián, que haián partida de Busanh e qu’èran mòrtis de Balaguèr
JPF09[CC-Ce-Bi]-2
00’37 : eths bordaus de Balaguèr – descripcion deth bordau (dus bastiments : bòrda + cabana deth oelhèr) – que i anavan eth maitin, que i dinnavan e que s’aturava eth ser – en ivèrn, que i deishavan eras bèstias mès que las haián devarar nara hèsta de Balaguèr (de cap ath 20 de gèr)
ara, que i a bordaus qu’an arrengat en maisons – de còps, qu’èran luenh deth vilatge (2 oras)
4’29 : son pair qu’aviá hèt teatre en ame eth curè de Balaguèr – eths sòns parents qu’èran de Vathmala – après, que s’anèc de Balaguèr enà anar hèr eth curè a Argenh – Irène qu’aviá 4 ans quan se n’anèc – qu’èra un curè de parlava patuès – qu’aviá hèt ua tropa de teatre – son pair que i aviá jogat – qu’aviá un paèr plei de clèsques de ueu e que les haián càger – que jogava ena pèça Eth ase encantat – que hec botar ua crotz ath cap deth Valhèr – que n’i a que la copèren : « Aqueri, cabussan cap ».
8’00 : la grotte Ste-Catherine – que i devaravan quan èran dròlles enà amusà’s – après, que n’i a que les haián créder que i aviá un ase – alavetz que s’escapavan – que s’aurián podut hèr mau – qu’é de cap a Alàs – ara, qu’é barrada – ath dessús, pareish que i aviá avut ua capèra – que i èra ua estatua dera Vièrja : que l’avián portada ena glèisa de Balaguèr e, après, que se’n tornèc ena capèra – eths vielhis qu’ac condavan – après, era capèra que s’espatlèc
9’50 : un podac de Balaguèr (Coma Ferran) – que colorèren era aiga e que viren atau que sortiá en Casavèth – en aute podac, que i trobèren tròces de còsses de macipons
10’30 : Castèth Neron : que ditz qu’é un « volcan éteint » - non sap cap arren sus eras hadas, en Balaguèr tanpòc
11’50 : abans, que caliá trebalhar dur, hèr era èrba en ame eth garbòt enà entrar èrba – abans, que vivián de lèt e deth pòrc
13’40 : ena escòla, era regenta que les deishava parlar patuès
14’20 : eth parlar de Balaguèr qu’é diferent dera Vathlonga
15’15 : era hèira de Castilhon – que i anavan a pè – portar eth pòrc dam eth tamborèu
16’50 : eths sobriquets de Balaguèr – en çò de sòn, qu’é çò de Lalhò – qu’é tanben eth nom de ua hont – totis que i anavan enà cercar aiga – qu’èra ua corvada d’anar cercar era aiga – en eths bordaus, qu’anavan cercar era aiga dam eth baneron
18’37 : hèr era ruscada en ame eth rusquèr – qu’ac a vist a hèr en Balaguèr – descripcion dera ruscada – que durava tota era vrespada – eths lançòus qu’èran espessis
20’40 : que i aviá 2 cafès en Balaguèr, 2 espiçariás e ua costurièra
22’00 : qu’anavan cercar eras lòsas nà Sent Lari ; a Arrot, n’èran cap bonas
23’40 : dictons meteo : « Broma roja deth maitin, vent o ploja peth camin » - « Eth arc deth maitin que bota eth boèr nà dromir ; eth dera vrespada, ena laurada. » - copar era lenha ara bona lua
26’15 : estivar eras bèstias en Espanha – son pair qu’anava enà Bagerque – que passavan peth pòrt d’Òrla – que i èra anat tanben enà dalhar
28’00 : eras fruitières – après, que passèc eth letèr
28’47 : eth vielh costume de Balaguèr – qu’èra de burat – qu’èra espés – ua camisa de lin
30’40 : eth milhàs – era vetlada
31’15 : Carnavalh en Balaguèr – eths joesis (sonque eths gojats) – un masco de carton – de vielha harda – les caliá cap james tocar – qu’avián un pau – en aqueth moment, qu’avián eths trips penjadis ena codina – en ame eth pau, qu’ensajava de les hèr càger – les caliá cap parlar
33’33 : pas de huec de Sent Joan en Balaguèr – qu’an arrelançat eth huec de Sent Joan a Cescau mès n’i a cap longtemps – ath çò deth Manhac, que s’i fotec eth huec alavetz, ara, que’u hè pòur eth huec
JPF09[CC-Ce-Bi]-3
1’38 : Nadau – pas de revelhon – era messa de miejanet – un irange o ua tauleta de chocolat – ara, que n’an tròp – botar ua buscalha ena shumenèia – hè’i ua crotz – que guardavan aquera cendre enà botà’i eths tripons
3’47 : era Candelèra – que caliá crompar ua candela e eth curè que la benadiá – quan periglava, que l’alugavan sus era taula
4’15 : que haián era èrba en eths bordaus – eths dalhaires que dalhavan d’ora – que les portavan pescajons en ame cambajon – que haián micas tanben (hariá de moro, coma pescajons, plan espés e qu’ac haián còder ena lèt en un caudèr – ua autra recèpta : eras liuretas (que’n hèn encara en Balaguèr) : coma eras micas mès que las haiá còder en aiga [‘alhò] salada e, après, que i botan sucre
8’18 : era hèsta de Balaguèr qu’é tostemps estat eth 22 de gèr – « Sent Vincenç : baisha eth tòr e lèva eth vent »
9’54 : era 1èra GM – un frair de son bèu pair tuat enas Vosges
11’05 : era 2da GM – en Balaguèr, qu’ac amagavan tot enas tutas – qu’anavan móler en ame era net – eth ser que caliá amortar eth lum
12’05 : era mola d’Alàs – que haián pan e rausèths (fougaces) en ame era pasta de pan, que i passavan ueu e lèt e que’u haián trempar – en ivèrn, que haián capons (pomas en horn) – nara hèsta, sa mair qu’alugava eth horn e eras vesiás que i portavan rostits enà hèr-les còder
15’00 : qu’envitavan eras parents de Casavèth nara hèsta de Balaguèr
16’05 : figura locala – Molani qu’èra de Balaguèr e qu’aviá vacas que las deishava morir de hame
17’00 : que’s suenhavan plan en ame tisana – tisana de samuquèr nara gripa – qu’amassavan tanben « bouillon blanc » e huelhas de noguèr e telh nara St Joan – que suenhavan eras oelhas qu’arranquejavan en ame vitriòl e mèu – quan avián un absès : huelha de grimuèna – qu’é atau que guariren era cavala
19’50 : que trebalhavan en ame era cavala – e après, eth tractor e eths utisses – era evolucion tecnica – qu’avián tanben bueus
21’00 : son òme que hec era guèrra d’Algeria – un de Balaguèr que i huc tuat
23’40 : eras hemnas de Balaguèr que hialava era lan en ame eth hus
24’40 : en Balaguèr que son totis cosins – totis que parlan patuès
25’30 : quan segavan en Balaguèr en ame era hauç – quan levavan eth gavèth, que i podián trobar sèrps – que haián eths aliaders (les liens) e que les haián trempar – que batián en ame eth halagèth – a Cescau, qu’estacavan en ame eth cavilha, pas en Balaguèr – que haián saumetas e qu’ac entravan en ame eth ase enas bòrdas – un pharmacien de Castilhon, M. Dreuille, qu’aviá filmat eras gents de Balaguèr quan trebalhavan atau (enas annadas 1950)
nòtas sus eth parlar de Balaguèr
hemna [u]
en ame
que les ne hedi (hèr ind pres 1PS)
ma he !
haián (hèr ath imperfèt deth ind)
aiga [‘alhò]
era cosina
mort, móler, era mola
aqueri òmes
gèr (janvier)
encar (r mut)
un tertelh = eth triton (rasclet enà tirar era brasa deth horn)
-n finau mut
00’20 : neishuda en Balaguèr en 1941 – maridada en 1964 a Cescau ath çò deth Manhac
1’24 : totas eras maisons qu’an sobriquets : çò deth Castelhan, çò deth Ainat
1’55 : Ara sua arribada, Cescau qu’èra dejà modèrne, i aviá cap mès era batusa – eras culturas que haián : blat, garnable, òrdi – en Balaguèr, sa mair que haiá eth pan – e crostadas enara hèsta
3’57 : qu’avián totis vacas mès pas plan (7 o 8) – sa bèra mair que’u condava qu’èra neishuda a Cescau en ua petiva maison (cosina + cramba), qu’èran 11 macipons
5’20 : que caliá dalhar en ame era dalha o en ame era dalhusa tirada peth parelh – après, eths tractors qu’arribèren – qu’avián tanben era fanusa tirada pera cavala – a Cescau, qu’èra mès moderne : a Balaguèr, eths camps qu’èran petivis ; a Cescau, qu’èran mès bèris - a Balaguèr, que lauravan en ame era mossa # eth brabant a Cescau e, après, eth tractor – a Balaguèr, era lana qu’èra planèr mès que i aviá tanben bordaus ena montanha
6’50 : Balaguèr qu’é tres vilatges : Alàs, Agèrt e Balaguèr – eris, qu’an un bordau qu’é ena comuna de Casavèth, que i a 2 oras de rota
7’30 : pendent era 2da GM, son pair qu’anava cercar solièrs enà Hogaron – que passavan peth bòsc, peth clòt [còth ?] dera Ost
(que se’n va barrar era pòrta dera codina)
10’00 : Balaguèr que tòca de Busanh e de Vièlanava – a Lashenh, quan neishián, que haián partida de Busanh e qu’èran mòrtis de Balaguèr
JPF09[CC-Ce-Bi]-2
00’37 : eths bordaus de Balaguèr – descripcion deth bordau (dus bastiments : bòrda + cabana deth oelhèr) – que i anavan eth maitin, que i dinnavan e que s’aturava eth ser – en ivèrn, que i deishavan eras bèstias mès que las haián devarar nara hèsta de Balaguèr (de cap ath 20 de gèr)
ara, que i a bordaus qu’an arrengat en maisons – de còps, qu’èran luenh deth vilatge (2 oras)
4’29 : son pair qu’aviá hèt teatre en ame eth curè de Balaguèr – eths sòns parents qu’èran de Vathmala – après, que s’anèc de Balaguèr enà anar hèr eth curè a Argenh – Irène qu’aviá 4 ans quan se n’anèc – qu’èra un curè de parlava patuès – qu’aviá hèt ua tropa de teatre – son pair que i aviá jogat – qu’aviá un paèr plei de clèsques de ueu e que les haián càger – que jogava ena pèça Eth ase encantat – que hec botar ua crotz ath cap deth Valhèr – que n’i a que la copèren : « Aqueri, cabussan cap ».
8’00 : la grotte Ste-Catherine – que i devaravan quan èran dròlles enà amusà’s – après, que n’i a que les haián créder que i aviá un ase – alavetz que s’escapavan – que s’aurián podut hèr mau – qu’é de cap a Alàs – ara, qu’é barrada – ath dessús, pareish que i aviá avut ua capèra – que i èra ua estatua dera Vièrja : que l’avián portada ena glèisa de Balaguèr e, après, que se’n tornèc ena capèra – eths vielhis qu’ac condavan – après, era capèra que s’espatlèc
9’50 : un podac de Balaguèr (Coma Ferran) – que colorèren era aiga e que viren atau que sortiá en Casavèth – en aute podac, que i trobèren tròces de còsses de macipons
10’30 : Castèth Neron : que ditz qu’é un « volcan éteint » - non sap cap arren sus eras hadas, en Balaguèr tanpòc
11’50 : abans, que caliá trebalhar dur, hèr era èrba en ame eth garbòt enà entrar èrba – abans, que vivián de lèt e deth pòrc
13’40 : ena escòla, era regenta que les deishava parlar patuès
14’20 : eth parlar de Balaguèr qu’é diferent dera Vathlonga
15’15 : era hèira de Castilhon – que i anavan a pè – portar eth pòrc dam eth tamborèu
16’50 : eths sobriquets de Balaguèr – en çò de sòn, qu’é çò de Lalhò – qu’é tanben eth nom de ua hont – totis que i anavan enà cercar aiga – qu’èra ua corvada d’anar cercar era aiga – en eths bordaus, qu’anavan cercar era aiga dam eth baneron
18’37 : hèr era ruscada en ame eth rusquèr – qu’ac a vist a hèr en Balaguèr – descripcion dera ruscada – que durava tota era vrespada – eths lançòus qu’èran espessis
20’40 : que i aviá 2 cafès en Balaguèr, 2 espiçariás e ua costurièra
22’00 : qu’anavan cercar eras lòsas nà Sent Lari ; a Arrot, n’èran cap bonas
23’40 : dictons meteo : « Broma roja deth maitin, vent o ploja peth camin » - « Eth arc deth maitin que bota eth boèr nà dromir ; eth dera vrespada, ena laurada. » - copar era lenha ara bona lua
26’15 : estivar eras bèstias en Espanha – son pair qu’anava enà Bagerque – que passavan peth pòrt d’Òrla – que i èra anat tanben enà dalhar
28’00 : eras fruitières – après, que passèc eth letèr
28’47 : eth vielh costume de Balaguèr – qu’èra de burat – qu’èra espés – ua camisa de lin
30’40 : eth milhàs – era vetlada
31’15 : Carnavalh en Balaguèr – eths joesis (sonque eths gojats) – un masco de carton – de vielha harda – les caliá cap james tocar – qu’avián un pau – en aqueth moment, qu’avián eths trips penjadis ena codina – en ame eth pau, qu’ensajava de les hèr càger – les caliá cap parlar
33’33 : pas de huec de Sent Joan en Balaguèr – qu’an arrelançat eth huec de Sent Joan a Cescau mès n’i a cap longtemps – ath çò deth Manhac, que s’i fotec eth huec alavetz, ara, que’u hè pòur eth huec
JPF09[CC-Ce-Bi]-3
1’38 : Nadau – pas de revelhon – era messa de miejanet – un irange o ua tauleta de chocolat – ara, que n’an tròp – botar ua buscalha ena shumenèia – hè’i ua crotz – que guardavan aquera cendre enà botà’i eths tripons
3’47 : era Candelèra – que caliá crompar ua candela e eth curè que la benadiá – quan periglava, que l’alugavan sus era taula
4’15 : que haián era èrba en eths bordaus – eths dalhaires que dalhavan d’ora – que les portavan pescajons en ame cambajon – que haián micas tanben (hariá de moro, coma pescajons, plan espés e qu’ac haián còder ena lèt en un caudèr – ua autra recèpta : eras liuretas (que’n hèn encara en Balaguèr) : coma eras micas mès que las haiá còder en aiga [‘alhò] salada e, après, que i botan sucre
8’18 : era hèsta de Balaguèr qu’é tostemps estat eth 22 de gèr – « Sent Vincenç : baisha eth tòr e lèva eth vent »
9’54 : era 1èra GM – un frair de son bèu pair tuat enas Vosges
11’05 : era 2da GM – en Balaguèr, qu’ac amagavan tot enas tutas – qu’anavan móler en ame era net – eth ser que caliá amortar eth lum
12’05 : era mola d’Alàs – que haián pan e rausèths (fougaces) en ame era pasta de pan, que i passavan ueu e lèt e que’u haián trempar – en ivèrn, que haián capons (pomas en horn) – nara hèsta, sa mair qu’alugava eth horn e eras vesiás que i portavan rostits enà hèr-les còder
15’00 : qu’envitavan eras parents de Casavèth nara hèsta de Balaguèr
16’05 : figura locala – Molani qu’èra de Balaguèr e qu’aviá vacas que las deishava morir de hame
17’00 : que’s suenhavan plan en ame tisana – tisana de samuquèr nara gripa – qu’amassavan tanben « bouillon blanc » e huelhas de noguèr e telh nara St Joan – que suenhavan eras oelhas qu’arranquejavan en ame vitriòl e mèu – quan avián un absès : huelha de grimuèna – qu’é atau que guariren era cavala
19’50 : que trebalhavan en ame era cavala – e après, eth tractor e eths utisses – era evolucion tecnica – qu’avián tanben bueus
21’00 : son òme que hec era guèrra d’Algeria – un de Balaguèr que i huc tuat
23’40 : eras hemnas de Balaguèr que hialava era lan en ame eth hus
24’40 : en Balaguèr que son totis cosins – totis que parlan patuès
25’30 : quan segavan en Balaguèr en ame era hauç – quan levavan eth gavèth, que i podián trobar sèrps – que haián eths aliaders (les liens) e que les haián trempar – que batián en ame eth halagèth – a Cescau, qu’estacavan en ame eth cavilha, pas en Balaguèr – que haián saumetas e qu’ac entravan en ame eth ase enas bòrdas – un pharmacien de Castilhon, M. Dreuille, qu’aviá filmat eras gents de Balaguèr quan trebalhavan atau (enas annadas 1950)
nòtas sus eth parlar de Balaguèr
hemna [u]
en ame
que les ne hedi (hèr ind pres 1PS)
ma he !
haián (hèr ath imperfèt deth ind)
aiga [‘alhò]
era cosina
mort, móler, era mola
aqueri òmes
gèr (janvier)
encar (r mut)
un tertelh = eth triton (rasclet enà tirar era brasa deth horn)
-n finau mut
Créateur
Lassalle Renaud, enquêteur
Eth Ostau Comengés, producteur
Source
RL-09[CC-Ce-Bi]
EOC 11
Éditeur
Eth Ostau Comengés
Date
13/08/2015
Contributeur
Communauté de Communes du Castillonais (commanditaire)
Format
Texte/html
Langue
gascon
Type
Texte
Spatial Coverage
Balagué
Person Item Type Metadata
Birth Date
1941
Birthplace
Balagué
Collection
Citer ce document
Lassalle Renaud, enquêteur et Eth Ostau Comengés, producteur, “Collectage de Irène Bareille (Balagué-09),” Oralitat de Gasconha, consulté le 29 avril 2025, https://oralitatdegasconha.audio-lab.org/items/show/395.